ابن نباته مصری و رویکرد نوستالژیک

نوستالژی یا غم­غربت در اصطلاح به حسرت گذشته و احساس بیگانگی و بیزاری از واقعیات موجود گفته می­شود. این اصطلاح از حوزه­ی روان­شناسی وارد هنر و ادبیات شد و در ادبیات عبارت از رفتاری است ناخودآگاه که در شاعر یا نویسنده روی می­دهد. ابن نُباته(686 -768هـ) امیر شعرای مصر سالیان دراز دور از زادگاهش، در سرزمین شام زندگی کرده است. از این رو غم­غربت یکی از درون­مایه­های اصلی شعرش است. او در چکامه­های خود حسرت گذشته و دلتنگی حاصل از آن را با ابزارهای زبانی و تصویرهای شعری گوناگون بیان می­کند و برای رهایی از وضع نامطلوب کنونی خود تلاش می­کند جایگزینی پیدا کند. واکنش روانی شاعر در برابر این غم­غربت عمدتا به صورت یاد کرد حسرت­آمیز ایام وصال معشوق، شکایت از روزگار خزان دیده­ی پیری، غم دوری از وطن، سوگ عزیزان، خاطره­های جمعی، باستان­گرایی و غربت اجتماعی است. این پژوهش ابتدا به بیان رابطه­ی میان نوستالژی، دانش روان­شناسی و مکتب رومانتیسم می­پردازد و سپس مفاهیم و مؤلفه­های نوستالژی را در دیوان این شاعر تازی مورد بررسی و تحلیل قرار می­دهد.